Nguyên nhân khiến chó béo phì và 7 tác hại của bệnh

Nguyên nhân chó béo phì không chỉ đơn giản là do “ăn nhiều” hay “mập dễ thương” như nhiều người nghĩ. Đây thực chất là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng đang ngày càng phổ biến ở thú cưng, đặc biệt là các chú chó nuôi trong nhà. Theo Hiệp hội Thú y Hoa Kỳ (AVMA), hơn 50% chó bị thừa cân hoặc béo phì, chủ yếu do chế độ ăn dư thừa, ít vận động và thiếu hiểu biết về dinh dưỡng.

Bài viết từ HappyPaws sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân khiến chó béo phì, những tác hại nguy hiểm của bệnh, và cách giúp cún cưng lấy lại vóc dáng khỏe mạnh, năng động mỗi ngày.

1. Chó béo phì là gì ?

Béo phì ở chó (Canine Obesity) là tình trạng cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ, khiến trọng lượng vượt trên 15–20% so với cân nặng lý tưởng.

Không phải chỉ nhìn bằng mắt thường là biết — đôi khi chú chó trông “bình thường” nhưng bên trong lại có lượng mỡ nội tạng cao.
Một số dấu hiệu dễ nhận biết:

• Không nhìn thấy rõ vòng eo.
• Khi sờ vào lưng hoặc ngực, khó cảm nhận xương sườn.
• Cún dễ mệt, ngáy to, hoặc lười vận động.

Lưu ý: Béo phì là bệnh mạn tính, ảnh hưởng toàn cơ thể – từ tim, gan, thận, đến khớp xương và nội tiết. Vì vậy, “béo khỏe” hoàn toàn là hiểu lầm nguy hiểm.

2. Nguyên nhân khiến chó béo phì

Béo phì không xảy ra trong ngày một ngày hai. Nó là kết quả của một chuỗi thói quen sai lầm trong ăn uống và sinh hoạt của cún cưng – đôi khi bắt nguồn từ chính chủ nhân.

2.1. Ăn quá nhiều calo so với nhu cầu

Hầu hết các chú chó bị béo phì đều do ăn nhiều hơn lượng năng lượng mà cơ thể cần.
Các yếu tố gây dư thừa calo bao gồm:

• Ăn thức ăn hạt nhiều tinh bột, chất béo.
• Ăn thêm cơm, thịt, bánh kẹo của người.
• Được cho snack, pate, đồ ăn vặt mỗi ngày.

Ví dụ: Một chú Pug chỉ cần khoảng 500–700 kcal/ngày, nhưng nhiều chủ lại vô tình cho ăn gấp đôi — khiến cân nặng tăng nhanh chỉ trong vài tuần.

2.2. Thiếu vận động

Cún sống trong nhà, đặc biệt ở chung cư, ít có cơ hội chạy nhảy, đi dạo hoặc chơi ném bóng, sẽ tiêu hao năng lượng rất ít.
Giống như con người, khi “nạp nhiều – xài ít”, phần dư sẽ tích thành mỡ.

Các giống chó lười vận động dễ béo phì nhất:

• Pug
• Corgi
• Bulldog
• Beagle
• Golden Retriever

Hãy nhớ: vận động không chỉ giúp giảm cân mà còn tốt cho tim mạch, xương khớp và tinh thần của cún.

2.3. Cho ăn quá nhiều đồ ăn của người

Một miếng pizza, cục thịt mỡ hay chút bánh quy đối với con người là nhỏ, nhưng với chó, đó là lượng calo cực lớn.
Thức ăn của người chứa:

• Nhiều dầu mỡ.
• Nhiều muối, đường.
• Chất bảo quản, gia vị.

Những thành phần này không phù hợp với hệ tiêu hóa của chó, gây béo phì, viêm tụy, thậm chí ngộ độc gan – thận.

2.4. Không kiểm soát khẩu phần ăn

Rất nhiều người nuôi cho ăn theo “cảm tính”: thấy cún đói là đổ thêm hạt, hoặc để thức ăn sẵn cả ngày.
Thói quen này khiến chó ăn vặt liên tục, nạp năng lượng dư thừa mà không nhận ra.

Cách khắc phục:

• Chia 2–3 bữa/ngày, với lượng xác định theo cân nặng và độ tuổi.
• Sử dụng cốc đo lường (measuring cup) để đong chính xác khẩu phần.

2.5. Do di truyền hoặc giống loài

Một số giống chó có xu hướng tích mỡ và chuyển hóa chậm hơn:

• Labrador Retriever
• Beagle
• Dachshund
• Cocker Spaniel
• Pug

Với những giống này, cần chú ý chế độ ăn giảm calo và tăng hoạt động thể chất.

2.6. Sau khi triệt sản

Sau triệt sản, hormone giới tính giảm khiến chuyển hóa năng lượng chậm lại.
Nếu vẫn duy trì chế độ ăn cũ, chó sẽ dễ tăng cân nhanh.
Sau khi triệt sản, nên giảm 20–25% lượng thức ăn so với trước đó và tăng vận động nhẹ.

2.7. Nguyên nhân bệnh lý hoặc thuốc

Một số bệnh và thuốc có thể khiến chó tăng cân bất thường:

• Suy giáp (Hypothyroidism): làm chậm quá trình trao đổi chất.
• Cushing’s Syndrome: rối loạn nội tiết, gây tích mỡ vùng bụng.
• Thuốc corticoid hoặc steroid: tăng cảm giác thèm ăn, giữ nước.

Trong các trường hợp này, cần khám thú y để xác định nguyên nhân chính xác.

3. 7 Tác hại nguy hiểm của bệnh béo phì ở chó

Đừng xem nhẹ “vòng eo bánh mì” của cún!
Béo phì không chỉ làm giảm thẩm mỹ mà còn gây ra hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí rút ngắn tuổi thọ.

3.1. Gây bệnh tim mạch và hô hấp

Khi trọng lượng cơ thể vượt mức, tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể, dẫn đến phì đại tim, cao huyết áp và khó thở.
Mỡ quanh lồng ngực cũng làm cún thở khò khè, ngáy to hoặc ngưng thở khi ngủ.

Với các giống mặt ngắn như Pug hay Bulldog, đây là nguy cơ tử vong tiềm ẩn.

3.2. Tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường

Cũng giống con người, béo phì làm giảm độ nhạy của insulin, dẫn đến tiểu đường type II.
Cún mắc bệnh sẽ có biểu hiện:

• Uống nước nhiều, tiểu nhiều.
• Giảm cân dù ăn nhiều.
• Mắt mờ, lông xơ rối.

Nếu không kiểm soát, bệnh có thể gây mù lòa, nhiễm trùng và suy nội tạng.

3.3. Gây tổn thương xương khớp

Trọng lượng dư thừa tạo áp lực lớn lên hông, đầu gối và cột sống.
Theo thời gian, điều này dẫn đến:

• Viêm khớp mãn tính.
• Thoái hóa khớp.
• Gãy dây chằng chéo sau (ACL).

Cún sẽ đi khập khiễng, ngại chạy nhảy, thậm chí không thể leo cầu thang.

3.4. Giảm tuổi thọ

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng chó béo phì sống ngắn hơn 2–3 năm so với chó có cân nặng lý tưởng.
Nguyên nhân là do các cơ quan nội tạng bị quá tải, gây suy giảm chức năng sớm.

Với cún chỉ sống 10–12 năm, mất đi 2–3 năm tuổi thọ là con số rất lớn!

3.5. Gây bệnh gan nhiễm mỡ và rối loạn nội tiết

Khi lượng mỡ tích tụ trong gan vượt mức, gan nhiễm mỡ (hepatic lipidosis) sẽ xảy ra.
Gan bị tổn thương khiến việc chuyển hóa độc tố kém hiệu quả, dẫn đến:

• Vàng da, nôn ói.
• Chán ăn, uể oải.
• Rối loạn tiêu hóa và da lông.

Ngoài ra, béo phì còn làm mất cân bằng hormone – đặc biệt ở chó cái, dễ gây rối loạn chu kỳ hoặc viêm tử cung.

3.6. Ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch

Mỡ thừa là “ổ viêm tiềm tàng” khiến hệ miễn dịch yếu đi.
Chó béo phì dễ bị nhiễm trùng da, viêm tai, và hồi phục chậm sau phẫu thuật.
Khi gây mê, lượng mỡ cũng ảnh hưởng đến liều thuốc và thời gian tỉnh dậy, làm tăng rủi ro khi phẫu thuật.

3.7. Ảnh hưởng tâm lý và hành vi

Chó béo phì không chỉ lười vận động mà còn mất đi sự nhanh nhẹn, vui tươi vốn có.
Một số cún trở nên:

• Dễ cáu gắt.
• Mất hứng thú với đồ chơi hoặc người thân.
• Có biểu hiện trầm cảm nhẹ.

Giống như con người, sức khỏe tinh thần của chó cũng bị ảnh hưởng nặng khi cơ thể nặng nề, mệt mỏi.

4. Cách kiểm soát và phòng ngừa chó béo phì

Sau khi hiểu nguyên nhân và tác hại, điều quan trọng là xây dựng lối sống lành mạnh cho cún cưng.
Dưới đây là những cách hiệu quả được khuyên bởi bác sĩ thú y HappyPaws:

4.1. Xác định cân nặng lý tưởng

Mỗi giống chó có cân nặng chuẩn khác nhau.
Ví dụ:

Bạn có thể đến HappyPaws Pet Care để được cân, đo và tính chỉ số Body Condition Score (BCS) chính xác.

4.2. Điều chỉnh chế độ ăn

• Giảm calo: Chọn thức ăn hạt low-fat hoặc grain-free dành cho chó giảm cân.
• Giảm snack: Không cho ăn vặt quá 10% tổng năng lượng mỗi ngày.
• Tăng chất xơ: Giúp no lâu, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
• Chia bữa hợp lý: 2–3 bữa/ngày, tránh để thức ăn sẵn cả ngày.

4.3. Duy trì vận động hàng ngày

Tùy theo giống và độ tuổi, chó cần 30–60 phút hoạt động mỗi ngày.
Một số hoạt động nên thử:

• Dắt đi dạo buổi sáng hoặc chiều mát.
• Chơi ném bóng, kéo co, hoặc bơi.
• Cho tập agility nhẹ tại nhà hoặc công viên.

Mẹo nhỏ: Mua đồ chơi nhồi hạt (treat ball) để cún vừa vận động vừa “săn mồi”.

4.4. Theo dõi cân nặng định kỳ

• Cân mỗi 2–4 tuần/lần, ghi lại trong sổ theo dõi.
• Nếu cún giảm 1–2% trọng lượng/tuần là tốc độ an toàn.
• Nếu không thay đổi sau 1–2 tháng, cần điều chỉnh lại khẩu phần.

4.5. Khám thú y định kỳ

Đôi khi béo phì không chỉ do ăn uống, mà còn đến từ bệnh lý tiềm ẩn.
Do đó, hãy đưa cún đến bác sĩ nếu:

• Tăng cân nhanh dù ăn ít.
• Bụng to, mệt, rụng lông nhiều.
• Có dấu hiệu tiểu nhiều, uống nhiều.

Các bác sĩ tại HappyPaws.vn luôn sẵn sàng tư vấn, kiểm tra tuyến giáp, nội tiết và lên kế hoạch giảm cân phù hợp.